Της Ελένης Μπακαλάρου

Ο Νόμος 4990/2022 μετέφερε στο ελληνικό δίκαιο την Οδηγία 2019/1937 της ΕΕ για την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβάσεις του δικαίου της ΕΕ, εισάγοντας διατάξεις για την προστασία των αναφερόντων από αντίποινα, την υποχρέωση ορισμού Υπευθύνου Παραλαβής και Παρακολούθησης Αναφορών (Υ.Π.Π.Α.) και την υποχρέωση εφαρμογής κατάλληλων τεχνικών και οργανωτικών μέτρων για τη διασφάλιση του απορρήτου.

Ποιους αφορά ο νέος νόμος;

Ο Νόμος 4990/2022 αφορά κυρίως εταιρείες με 50 ή περισσότερους εργαζομένους, καθώς και εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στους τομείς των μεταφορών και του περιβάλλοντος, ανεξαρτήτως αριθμού εργαζομένων.

Πώς μπορεί να συμμορφωθεί μια εταιρεία;

Προκειμένου οι εταιρείες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νέου νόμου να συμμορφωθούν με αυτόν, θα  πρέπει:

• να ορίσουν Υ.Π.Π.Α., ο οποίος μπορεί να είναι είτε υπάλληλος της εταιρείας είτε τρίτος,
• να ορίσουν κατάλληλους διαύλους παραλαβής αναφορών,
• να λάβουν μέτρα για την προστασία της ιδιωτικότητας των πληροφοριών που θα λάβουν μέσω αυτών, με την υιοθέτηση Πολιτικής Απορρήτου Συστήματος Αναφορών,
• να υιοθετήσουν Πολιτική Διαχείρισης Αναφορών προς ενημέρωση των εργαζομένων, κάθε δικαιούμενου να προβεί σε αναφορά και κάθε τρίτου,
• να σχεδιάσουν Διαδικασία Διαχείρισης Αναφορών ως σημείο αναφοράς των εμπλεκομένων στη διαχείριση των αναφορών.

Τι είναι ο Υ.Π.Π.Α.;

Πρόκειται για τον Υπεύθυνο Παραλαβής και Παρακολούθησης Αναφορών, έναν νέο ρόλο που εισάγει ο νόμος. Υποχρεούνται να διορίσουν Υ.Π.Π.Α. όλοι οι φορείς ιδιωτικού τομέα που απασχολούν πάνω από 50 εργαζομένους, ενώ για τις εταιρείες με λιγότερους από 50 εργαζομένους είναι προαιρετικό.

Ποιος μπορεί να υποβάλει αναφορά;

Αναφορές μπορούν να υποβάλουν οι ακόλουθοι:

• εργαζόμενοι (πλήρους ή μερικής απασχόλησης, αορίστου ή ορισμένου χρόνου, αποσπασμένοι κ.λπ.)·
• αυτοαπασχολούμενοι, σύμβουλοι και εργαζόμενοι στο σπίτι·
• μέτοχοι και πρόσωπα που ανήκουν στα διοικητικά ή εποπτικά όργανα της εταιρείας, συμπεριλαμβανομένων των μη εκτελεστικών μελών, καθώς και εθελοντών και αμειβόμενων ή μη ασκούμενων·
• κάθε πρόσωπο που εργάζεται υπό την επίβλεψη και τη διεύθυνση εργολάβων, υπεργολάβων και προμηθευτών·
• κάθε πρόσωπο που απέκτησε πληροφορίες στο πλαίσιο εργασιακής σχέσης που έχει λήξει, συμπεριλαμβανομένης της συνταξιοδότησης, ή πρόκειται να ξεκινήσει.

Ποιοι είναι οι δίαυλοι υποβολής αναφοράς;

Οι δικαιούμενοι να αναφέρουν παραβιάσεις του δικαίου της ΕΕ μπορούν να υποβάλουν αναφορές είτε επώνυμα είτε ανώνυμα μέσω του συστήματος που θα έχει ορίσει η εταιρεία. Ο νέος νόμος δίνει και τη δυνατότητα παραλαβής και παρακολούθησης των αναφορών μέσω πλατφόρμας, προσθέτοντας έναν επιπλέον τρόπο στους ήδη γνωστούς τρόπους υποβολής είτε προφορικά (μέσω τηλεφωνικής γραμμής ή φωνητικών μηνυμάτων ενδεικτικά) είτε γραπτά (μέσω email ή μέσω επιστολής ενδεικτικά).

Προβλέπονται κυρώσεις;

Ο νέος Νόμος περιγράφει με λεπτομέρεια κυρώσεις, οι οποίες μπορούν να επιβληθούν σε περίπτωση:

• παρεμπόδισης ή απόπειρας παρεμπόδισης υποβολής μιας καταγγελίας,
• επιβολής αντιποίνων ή κίνησης κακόβουλων διαδικασιών κατά των αναφερόντων,
• παραβίασης του εμπιστευτικού χαρακτήρα της ταυτότητας των αναφερόντων,
• υποβολής ψευδών αναφορών ή ψευδών δημόσιων αποκαλύψεων.

Επίσης, προβλέπεται ότι σε περίπτωση παράβασης της νομοθεσίας για την προστασία των αναφερόντων προς όφελος ή για λογαριασμό νομικού προσώπου, τότε επιβάλλεται σε αυτό διοικητικό πρόστιμο που θα κυμαίνεται μεταξύ 10.000 ευρώ έως 500.000 ευρώ.