Σύμφωνα με το άρθρο 41 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 4172/2013), κάθε εισόδημα που προκύπτει από υπεραξία μεταβίβασης με επαχθή αιτία ακίνητης περιουσίας ή ιδανικών μεριδίων αυτής και δεν συνιστά επιχειρηματική δραστηριότητα, υπόκειται σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Στην έννοια του εισοδήματος εμπίπτει και η αγοραία αξία του κτίσματος που έχει ανεγερθεί σε έδαφος κυριότητας τρίτου με δαπάνες του μισθωτή και περιέρχεται στην κατοχή του τρίτου με τη λήξη ή διακοπή της μισθωτικής σχέσης.

Ως υπεραξία νοείται η διαφορά μεταξύ της τιμής κτήσης που κατέβαλε ο φορολογούμενος και της τιμής πώλησης. Στην περίπτωση που περιέρχεται στην κατοχή τρίτου κτίσμα που έχει ανεγερθεί στο έδαφός του με δαπάνες του μισθωτή ως υπεραξία θεωρείται η αντικειμενική αξία του κτίσματος.  Σε περίπτωση που ο προσδιορισμός της υπεραξίας καταλήγει σε αρνητικό ποσό, η εν λόγω υπεραξία θεωρείται μηδενική.

Ο φόρος υπεραξίας αφορά μόνο φυσικά πρόσωπα και επιβάλλεται με συντελεστή 15% στην υπεραξία που προκύπτει ανάμεσα στην τιμή κτήσης και την τιμή πώλησης του ακινήτου.
Σύμφωνα επίσης με τις διατάξεις του νόμου, υπάρχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις που δεν υπόκεινται σε φόρο υπεραξίας, όπως ενδεικτικά αναφέρουμε τη μεταγραφή δικαστικής απόφασης με την οποία ακυρώνεται λόγω εικονικότητας σύμβαση μεταβίβασης ακινήτου, η ανταλλαγή ποσοστών ακίνητης περιουσίας επί των κτηθέντων λόγω κληρονομικής διαδοχής ή γονικής παροχής ή από συζύγους κατά τη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης, η αυτούσια διανομή ή συνένωση ακινήτων ή πράξη σύστασης οριζόντιας ή κάθετης ιδιοκτησίας εφόσον δεν μεταβάλλονται τα ποσοστά συνιδιοκτησίας ανά συνιδιοκτήτη κ.α.

Επίσης, υπάρχει αφορολόγητο όριο ΕΥΡΩ 25 000 όταν το ακίνητο παραμένει στην κυριότητα του πωλητή για μία πενταετία και κατά τον υπολογισμό της υπεραξίας εφαρμόζονται συντελεστές απομείωσης ανάλογα με το χρόνο διακράτησης του ακινήτου στην κατοχή του πωλητή.  Υπάρχει επίσης πλήρης απαλλαγή για όσους έχουν ακίνητο πριν την 1 Ιανουαρίου 1995.

Όπως ίσως γνωρίζουν πολλοί, υπάρχει αναστολή της εφαρμογής του φόρου υπεραξίας από μεταβίβαση ακίνητης περιουσίας μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2016. Η ρύθμιση αυτή απέβλεπε στην τόνωση της αγοράς ακινήτων και αποσκοπούσε στην ώθηση για την περαιτέρω ανάκαμψη την ελληνικής οικονομίας.

Καθώς πλησιάζει η λήξη της αναστολής και βλέποντας το Υπουργείο ότι ουσιαστικά η αγορά ακινήτων έχει καταρρεύσει, εξετάζει την παράταση της αναστολής της εφαρμογής του φόρου 15% επί της υπεραξίας κατά τις μεταβιβάσεις ακινήτων για δύο χρόνια ακόμα χρόνο, δηλαδή μέχρι 31.12.2018. Η αναστολή της φορολόγησης κρίνεται αναγκαία και για το Υπουργείο, καθώς, όπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές, η κτηματαγορά δεν κινείται, ενώ οι πραγματικές αξίες εκμηδενίζονται από το ίδιο το φορολογικό σύστημα, και ιδίως από τον ΕΝΦΙΑ, και τα ακίνητα κυριολεκτικά σήμερα “ξεπουλιούνται”.